De slaap van de hond – een uitgebreide gids voor het slapen van de hond

De slaap van de hond is van vitaal belang voor het fysieke en mentale welzijn van elke hond, net zoals slaap dat is voor mensen. Als hondenbezitter heb je vast opgemerkt hoeveel honden slapen – een puppy kan bijna overal in slaap vallen, en een oudere hond kan een groot deel van de dag dutten. Dit komt niet door luiheid, maar is onderdeel van de natuurlijke overlevingsstrategie en biologische behoeften van je hond. In deze gids duiken we diep in de wereld van de slaap van de hond: waarom de slaap van de hond zo belangrijk is, hoeveel slaap honden van verschillende leeftijden en rassen nodig hebben, wat er tijdens de slaap gebeurt en welke slaapstoornissen bij honden kunnen voorkomen. Je krijgt ook tips over hoe je als eigenaar de goede nachtrust van je hond kunt ondersteunen – van het kiezen van een geschikte slaapplaats tot avondroutines. Er zijn ook voorbeelden van de Muotitassun Rust-collectie, zoals de orthopedische bedden van Laboni  en de Classic-bedden, die de slaapkwaliteit van je hond verbeteren. Lees verder om alles te leren over het slapen van honden en wanneer je je zorgen moet maken over de slaap van je hond.

Slaap is een tijd van herstel voor zowel het lichaam als de hersenen. Het lichaam van de hond herstelt zichzelf en laadt de batterijen op tijdens het slapen. Bijvoorbeeld, kleine spierschade die tijdens het sporten ontstaat, wordt in rust hersteld, en de hormoonactiviteit – zoals de afscheiding van groeihormonen bij puppy's – is het meest actief tijdens de diepe slaap. In feite vindt een aanzienlijk deel van de ontwikkeling van de hersenen en het lichaam van een puppy juist tijdens het slapen plaats. Voldoende slaap ondersteunt ook het immuunsysteem van de hond en helpt de stofwisseling in balans te houden.

Ook de hersenen van een hond werken tijdens de stille uren van de nacht. Onderzoek toont aan dat de slaap van een hond het leren en de versterking van het geheugen bevordert: wanneer een hond een nieuwe truc of commando heeft geleerd, verwerken zijn hersenen de geleerde informatie tijdens de slaap, wat de prestatie de volgende dag verbetert. Met andere woorden, na een goede nachtrust kan de hond de dingen die de vorige dag zijn geoefend beter onthouden. Evenzo kan slaaptekort - als de hond niet genoeg slaap krijgt of zijn slaap voortdurend wordt verstoord - het concentratievermogen en het leren van de hond verminderen. 

Chronisch slaaptekort is een stressvolle toestand voor dieren, die in verband wordt gebracht met verschillende gedragsproblemen en welzijn. Een hond die bijvoorbeeld slecht heeft geslapen, kan overdag prikkelbaar, rusteloos of meer passief dan normaal zijn.

De psychologische betekenis van slaap is ook zichtbaar in de gemoedstoestand van de hond. Bij mensen is bekend dat te weinig slaap onder andere leidt tot angst en stemmingswisselingen, en soortgelijke effecten zijn waargenomen bij dieren. Een hond die voldoende heeft geslapen, is evenwichtiger en tevredener – en voortdurend verstoorde slaap kan zich uiten in nervositeit of een depressieve houding. Goede slaap vermindert ook pijn en versnelt het herstel. Bijvoorbeeld, een hond die last heeft van gewrichtsproblemen kan beter functioneren wanneer hij goed heeft kunnen rusten op een ergonomisch ondergrond. Over het geheel genomen is slaap voor een hond net zo noodzakelijk als kwalitatief goed voedsel en beweging. Het is een essentieel onderdeel van de basis van welzijn, dat zowel voor het lichaam als de geest van de hond zorgt, elke dag opnieuw.

Honden slapen aanzienlijk veel gedurende de dag – echter, individuele verschillen en met name de leeftijd van de hond beïnvloeden de benodigde hoeveelheid slaap. Als algemene richtlijn slaat een volwassen hond ongeveer de helft van de dag, maar pups en senioren hebben meer rust nodig. In de onderstaande tabel worden schattingen gegeven van de typische slaapbehoefte van honden van verschillende leeftijden per dag:

Slaapbehoefte

Hondenleeftijd Typische slaapbehoefte (u/dag) Opmerkingen

Naast de leeftijd van de hond beïnvloeden ook zijn levenssituatie en gezondheidstoestand het slapen aanzienlijk. Hieronder bekijken we de slaapspecifieke kenmerken van puppy's, volwassen honden en seniorenhonden nader.

Puppy's:

Puppy's (enkele weken of maanden oud) kunnen bijna de hele dag slapen. Een pup kan even actief zijn en dan plotseling in slaap vallen tijdens het spelen – hun lichaam geeft aan wanneer het tijd is om te rusten. Een jonge pup, vooral in de groeifase van 0-3 maanden, kan wel 20 uur per dag slapen. Slaap ondersteunt de sterke groei: zowel de hersenen als het lichaam ontwikkelen zich in een razend tempo tijdens het slapen. Voor een puppy is voldoende slaap net zo belangrijk als kwalitatief goed voedsel. Het is dan ook aan te raden dat de eigenaar ervoor zorgt dat de pup genoeg slaap krijgt door rustmomenten in het dagritme op te nemen – een oververmoeide pup kan onstuimig worden en veranderen in een "overactief vermoeid kind dat niet tot rust kan komen." Het is goed om de pup een rustige, veilige plek te bieden om te slapen zonder constante verstoringen.

Volwassen honden:

Over het algemeen slapen volwassen honden ongeveer de helft van de dag, maar er is veel variatie (ongeveer 10-14 uur per dag is gebruikelijk). De meeste volwassen honden slapen 's nachts onafgebroken ongeveer 6-9 uur, en de rest van de slaapbehoefte wordt overdag door dutjes vervuld. Bijvoorbeeld, een typische huishond kan 's nachts slapen terwijl de eigenaar slaapt, en daarnaast een paar keer overdag indommelen, vooral als de omgeving rustig is. Een gezonde jonge volwassene, vooral een energiek ras, blijft langer wakker bezig en rust dan in één keer minder uit. Aan de andere kant neemt een rustige hond graag meerdere dutjes gedurende de dag. Het activiteitsniveau van de hond beïnvloedt de hoeveelheid slaap: na een dag van intensieve buitenactiviteiten slaapt de hond meestal meer en dieper. Het is goed om het individuele ritme van je eigen hond te herkennen - wat voor de een normaal 10 uur slaap is, kan voor een ander 14 uur vereisen. Zolang de hond alert en goedgehumeurd is wanneer hij wakker is, krijgt hij waarschijnlijk genoeg slaap.

Senioren:

Oudere en oude honden keren op een bepaalde manier terug naar de "puppymodus" als het gaat om slapen – hun slaapritme lijkt weer op dat van de babytijd. Een oudere hond heeft minder energie, de zintuigen kunnen verzwakken en mogelijke pijnen kunnen hinderlijk zijn, dus rusten ze veel. Volgens de dierenarts kan een seniorhond zelfs 18–20 uur per dag slapen, wat voor mensen heel veel lijkt, maar voor veel oude honden normaal is. De ondergrens is meestal ongeveer 14–15 uur per dag. Het is belangrijk op te merken dat de definitie van senior varieert per ras op verschillende leeftijden – bijvoorbeeld een grote Deense dog is al een senior op ongeveer 6-jarige leeftijd, terwijl een kleine Maltezer pas op 8–9-jarige leeftijd als senior wordt beschouwd. Hoe ouder de hond wordt, hoe meer het meestal gewoon natuurlijke veroudering is. 

Lange dutjes van een senior zijn op zich niet verontrustend, als de verandering geleidelijk met de leeftijd is opgetreden en de hond verder in orde is. Middagdutjes nemen toe en de nachtrust kan langer worden. Het is echter belangrijk om vast te houden aan routines – regelmatige voedertijden en uitlaattijden helpen zelfs een oude hond in een goed dagritme te blijven. Ook een comfortabel, gewrichten ondersteunend bed is bijzonder belangrijk voor een oudere huisdier, zodat de slaap diep en herstellend is (hierover later meer).

Samenvattend kan worden gesteld dat de slaapbehoefte van een hond varieert afhankelijk van leeftijd en individuele factoren. Puppy's en senioren slapen het meest, terwijl een gezonde volwassen hond zich in het midden bevindt. De eigenaar moet zijn hond goed in de gaten houden: wanneer de hond voldoende beweging en stimulatie krijgt, slaapt hij de juiste hoeveelheid voor zichzelf. Vervolgens bekijken we hoe ras en de grootte van de hond de slaap beïnvloeden.

Ook het ras en de genetica van de hond beïnvloeden hoeveel en op welk tijdstip van de dag hij meestal slaapt. Rassen zijn gefokt voor verschillende doeleinden, wat zichtbaar is in hun activiteitsniveau en rusttijden. Er zijn natuurlijk verschillen tussen individuen, maar de volgende richtlijnen zijn van toepassing op veel rassen:

Dienst- en jachthonden, herdershonden en andere werkhonden:

(zoals bordercollie, labrador retriever, Duitse herder, terriërs): Deze rassen zijn gefokt om actief en alert te blijven. Ze hebben een "werkmodus" aan als er prikkels beschikbaar zijn en kunnen lang actief blijven. Werkhonden slapen meestal iets minder of in korte periodes, omdat ze klaar zijn voor actie. Ze worden ook sneller wakker van kleine geluiden of kansen om iets interessants te doen. Wanneer ze beweging en taken krijgen, blijft zo'n hond langer alert en slaapt daarna rustig na vermoeidheid. Als een werkhond zich echter verveelt, kan hij veel dutjes doen om het gebrek aan activiteit te compenseren – of hij raakt gestrest en onrust verstoort de slaap. Het is belangrijk voor de eigenaar om voldoende activiteit te bieden aan deze honden, zodat de slaap van de hond van goede kwaliteit is wanneer het tijd is om te rusten.

Grote en reuzerassen

(bijv. mastiffs, Deense doggen, newfoundlanders, sint-bernards): Grote honden worden vaak "lui" genoemd – ze nemen het rustig aan en slapen bijzonder veel. In feite hebben zowel zeer kleine als zeer grote hondenrassen de meeste slaap nodig. Reuzenrassen kunnen lange, ononderbroken periodes slapen, en hun waaktijd is relatief korter. De reden is het energieverbruik van een groot lichaam: bij beweging gebruikt de reus veel kracht, en in rust moet hij dienovereenkomstig veel herstellen. Veel molosserachtige rassen (zoals mastiffs en bullmastiffs) zijn bovendien gefokt om rustig op hun plaats te waken, wat betekent dat ze het grootste deel van de tijd dutten en indien nodig alert zijn. Voorbeeld: een sint-bernard kan bijna de hele dag met korte pauzes slapen – dit is genetisch normaal. Het is echter raadzaam om ervoor te zorgen dat de zeer slaperige verschijning niet door een ziekte wordt veroorzaakt. Zolang een reuzenras gezond blijft en voldoende beweging krijgt, hoeft men zich geen zorgen te maken over hun overvloedige slaap.

Kleine gezelschapshonden en kortsnuitige rassen

 (bijv. mopshond, Franse bulldog, shih tzu, Maltezer geniet van dutjes op schoot en lange slaapjes op een zachte bank. Kleine honden hebben vaak minder behoefte aan activiteit en wennen snel aan rusten binnenshuis. Evenzo brengen brachycephale (kortsnuitige) rassen veel tijd door met rusten – deels omdat hun luchtwegen door veel beweging zwaar belast worden, en ze herstellen graag lang. Bijvoorbeeld een mopshond of Engelse bulldog kan urenlang snurkend dutten tijdens de werkdag van de eigenaar. De grote slaapbehoefte van kleine honden kan ook verklaard worden doordat ze sneller energie verbruiken (hogere stofwisseling) en daarom meer rust nodig hebben in cycli gedurende de dag. Bovendien zijn veel gezelschapshonden gefokt als metgezellen die niet hoeven te werken – slapen in een milde binnenomgeving op een zacht bed is hun luxe! Het is echter goed om op te merken dat overmatig slapen bij kortsnuitige rassen kan samenhangen met ademhalingsproblemen: bijvoorbeeld de slaap van een bulldog kan onderbroken worden door slaapapneu (ademstops tijdens het snurken), wat de hond overdag moe maakt (hierover meer bij slaapstoornissen).

Windhonden en andere sprinters (bijv. greyhound, whippet): 

Er wordt vaak gesproken over de slaappatronen van windhonden – de greyhounds die bliksemsnel over de baan razen, staan ook bekend als "kussens met een snelheid van 40 mijl per uur". Dit is waar: windhonden zijn van nature vrij rustig thuis en houden van lange dutjes. Ze sparen hun energie voor sprints. Een greyhound kan naast de nacht ook het grootste deel van de dag slapen, als er niets interessants gebeurt. Dit ras wordt vaak als voorbeeld gebruikt om te laten zien dat zelfs een grote sporthondenras in het dagelijks leven erg slaperig kan zijn. Windhonden slapen vaak op hun rug, volledig ontspannen (schaamteloos ontspannen), wat wijst op volledig vertrouwen in hun omgeving. Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat de windhond een warme en zachte ondergrond heeft – ze hebben zo weinig vet onder hun huid dat liggen op een harde vloer belastend kan zijn voor hun botten.

Naast de hierboven genoemde factoren beïnvloedt ook de individuele aard: sommige honden zijn van nature rustiger dan andere, ongeacht hun ras. Ook de levensstijl speelt een grote rol – in een actief gezin met kinderen houdt de hond overdag misschien meer toezicht op de gebeurtenissen, terwijl hij alleen thuis meer slaapt. Onderzoek heeft aangetoond dat het slaapgedrag van honden ook varieert afhankelijk van de omgeving: bijvoorbeeld, na een drukke dag is er bij honden 's nachts meer diepe slaap waargenomen. Het ras biedt dus een kader, maar de omgeving en het dagprogramma bepalen uiteindelijk hoeveel uw hond slaapt. Houd de alertheid van uw hond in de gaten – dit geeft u aanwijzingen of de slaap voor hem voldoende is.

De meeste honden slapen gedurende hun leven goed zonder bijzondere problemen. Honden kunnen echter ook verschillende soorten slaapstoornissen hebben, net als mensen. Als een hond niet lijkt te kunnen slapen, voortdurend wakker wordt of overdag uitzonderlijk moe en prikkelbaar is, kan er een van de volgende slaapstoornissen aan de hand zijn. We bespreken hier de meest voorkomende slaapstoornissen bij honden en hun kenmerken:

Slaapapneu:

Slaapapneu betekent een slaapstoornis met ademhalingsonderbrekingen. Typisch gaat dit gepaard met luid snurken – er ontstaat een vernauwing in de keel of luchtwegen van de hond, die de luchtstroom tijdelijk blokkeert. Als gevolg daarvan kan de hond herhaaldelijk 's nachts wakker worden om naar adem te happen. Een hond die aan slaapapneu lijdt, slaapt in stukken en mist de herstellende fasen van diepe slaap. Meestal komt slaapapneu voor bij honden met overgewicht en bij kortsnuitige rassen (bijv. bulldogs, mopshonden) – bij deze rassen is snurken op zich al gebruikelijk. Waarschuwingssignalen voor de eigenaar zijn zeer luid snurken, "onderbrekingen" in de ademhaling tijdens de slaap en de vermoeidheid van de hond overdag, evenals mogelijke prikkelbaarheid (als gevolg van een slechte nachtrust). Als u slaapapneu vermoedt, breng de hond dan naar de dierenarts. Behandeling kan bijvoorbeeld helpen met gewichtsverlies, slaapkussens die de houding verbeteren, of het behandelen van mogelijke onderliggende oorzaken (zoals allergische zwelling in de luchtwegen). Slaapapneu vermindert de slaapkwaliteit van de hond aanzienlijk en daarmee de levenskwaliteit, dus het is belangrijk om het aan te pakken.

Narkolepsie:

Narkolepsie is een zeldzame neurologische aandoening waarbij een hond plotseling in de REM-slaap valt terwijl hij wakker is. Een aanval lijkt erop dat de hond plotseling "flauwvalt": hij valt op de grond alsof hij binnen enkele seconden in slaap valt. Een narcoleptische aanval duurt meestal enkele minuten (10-15 min), waarna de hond vanzelf wakker wordt en weer normaal is - alsof er niets is gebeurd. Meestal treedt narcolepsie op bij de hond in bijzonder aangename of opwindende situaties, zoals op het hoogtepunt van vreugde of opwinding (bijvoorbeeld de hond kan rondrennen tijdens het spelen en dan plotseling op de grond vallen om even te slapen). Narkolepsie wordt veroorzaakt door een tekort aan de neurotransmitter hypocretine in de hersenen en heeft een genetische achtergrond bij bepaalde rassen. Het bekendste voorbeeld is de Dobermann Pinscher, waarbij narcolepsie is bestudeerd als een model voor de mens - het is dus een echte maar gelukkig zeldzame ziekte bij honden. Narkolepsie zelf is niet pijnlijk of levensbedreigend, maar kan verwarrend zijn. Diagnose wordt bevestigd door een dierenarts (door bijvoorbeeld hartgerelateerde flauwtes, oftewel syncope-aanvallen, die op narcolepsie kunnen lijken, uit te sluiten). Als bij uw hond narcolepsie wordt vastgesteld, zal de dierenarts adviseren hoe aanvallen kunnen worden voorkomen (bijvoorbeeld door overmatige opwinding te vermijden) en indien nodig met medicatie de frequentie ervan te verminderen. Het is goed om te weten dat narcolepsie meestal niet verergert met de leeftijd en het leven van de hond niet significant beïnvloedt, zolang de situaties herkend worden.

Slapeloosheid (insomnia):

Slapeloosheid bij honden is vrij zeldzaam, aangezien een gezonde hond meestal zonder moeite in alle omstandigheden slaapt. Als je hond echter "altijd wakker" lijkt te zijn en nauwelijks slaapt, kan er sprake zijn van slapeloosheid. Slapeloosheid uit zich in moeilijkheden om in slaap te vallen of het onvermogen om in slaap te blijven – de hond kan 's nachts door het huis dwalen, voortdurend en lijkt geen rust te vinden. Meestal ligt er een andere kwaal of factor aan ten grondslag, aangezien slapeloosheid op zich zelden een primair probleem is bij honden. De meest voorkomende oorzaken zijn pijn of ongemak (bijvoorbeeld artritis, kiespijn of jeukende huid kunnen wakker houden), hormonale ziekten (zoals hypothyreoïdie of diabetes), neurologische problemen of hoge stress- en angstniveaus. Ook omgevingsfactoren zoals constante harde geluiden of een te warme/koude slaapplaats kunnen de hond beletten te slapen. Bij oudere honden kan cognitieve disfunctie (een leeftijdsgebonden dementerende toestand) het dag-nachtritme omkeren, waardoor ze overdag dutten en 's nachts onrustig wakker worden en ronddwalen. Bij de behandeling van slapeloosheid is het belangrijkst om de onderliggende oorzaken te achterhalen en aan te pakken. Het is aan te raden om de hond een zo comfortabel en rustig mogelijke slaapomgeving te bieden en regelmatige lichaamsbeweging, zodat hij 's avonds van nature moe is. Als de hond pijn lijkt te hebben of de hele nacht wakker blijft, is het raadzaam een dierenarts te raadplegen – soms kunnen ook slaapondersteunende medicijnen of supplementen voor honden (bijv. melatonine of kalmerende feromonen) worden gebruikt, maar alleen op advies van een dierenarts.

REM-slaapgedragsstoornis:

Dit is een soort parasomnia waarbij de spieren van de hond zich niet normaal volledig ontspannen tijdens de REM-slaap (droomslaap), maar de hond als het ware "zijn dromen met bewegingen laat zien". In milde vorm uit zich dit in het trillen, miauwen, blaffen of het maken van rennende bewegingen van de hond in zijn slaap (we zullen later normale bewegingen in de slaap bespreken) – wat meestal onschadelijk is. Bij een REM-slaapgedragsstoornis is er echter sprake van een ernstiger fenomeen: de hond kan plotseling opstaan midden in zijn slaap en beginnen te dwalen of tegen muren aan te rennen zonder wakker te worden, of hij kan grommen en "iets onbestaands najagen" in zijn slaap. In de praktijk beleeft de hond zijn dromen zo intens dat zijn lichaam meedoet met de droom. Dergelijke gevallen zijn vrij zeldzaam, maar mogelijk – bij mensen wordt een vergelijkbare aandoening een REM-slaapgedragsstoornis genoemd, en het wordt soms geassocieerd met neurodegeneratieve ziekten. Bij honden is de oorzaak niet volledig bekend. Als uw hond schreeuwt, spartelt of in zijn slaap rent op een manier die hemzelf of anderen kan verwonden, is het raadzaam een dierenarts te raadplegen. Milde gevallen (lichte bewegingen en geluiden) vereisen geen behandeling, maar in ernstige gevallen kan de dierenarts medicatie voorschrijven (zoals kaliumbromide of andere medicijnen die het zenuwstelsel beïnvloeden) om de slaap te kalmeren. In sommige studies is aangetoond dat anti-epileptica in deze gevallen helpen, wat erop wijst dat het een verstoring van de elektrische activiteit van de hersenen tijdens de slaap betreft. Het is ook goed om te controleren of het geen epilepsie is – hoewel een epileptische aanval niet gerelateerd is aan het in slaap vallen en qua symptomen anders is dan het "ontwaken" van de hond in zijn slaap. Gelukkig is een REM-slaapstoornis zeldzaam, maar het is toch de moeite waard om er aandacht aan te besteden.

Andere verschijnselen om op te letten: nachtelijke onrust bij oude honden is vrij algemeen – een oudere hond kan 's nachts wakker worden, hijgen en rondlopen (zogenaamde "nachtelijke onrust"), wat vaak verband houdt met cognitieve achteruitgang. Hiervoor kan hulp worden verkregen bij de dierenarts, bijvoorbeeld in de vorm van speciale diëten en ondersteunende supplementen. Nachtmerries zijn concepten waarvan we niet met zekerheid kunnen zeggen dat honden ze ervaren, maar soms kan een hond in zijn slaap janken of duidelijk geschrokken wakker worden. Als dit vaak voorkomt, kan er stress aan ten grondslag liggen. Over het algemeen zijn incidentele onrustige nachten normaal (net als bij mensen).

Deskundigen die de slaap van honden hebben bestudeerd, hebben vastgesteld dat honden veel van dezelfde slaapfasen hebben als mensen. De slaapcyclus is grofweg verdeeld in twee hoofdfasen: NREM-slaap (non-REM, die de lichte en diepe slaapfasen omvat) en REM-slaap (droomslaap, waarin dromen worden gezien). Het grootste verschil tussen de slaap van mensen en honden is de duur van de slaapcycli en de segmentatie van de slaap. Een menselijke slaapcyclus duurt ongeveer 90-120 minuten, waarvan ongeveer een kwart (20-25%) REM-slaap is, oftewel droomslaap. Bij honden daarentegen is een slaapcyclus veel korter, ongeveer 45 minuten, en daarvan is slechts ongeveer 10% de REM-slaapfase. Met andere woorden, een hond doorloopt de droomslaapfase vaker, maar de duur van elke REM-slaap is kort - slechts enkele minuten per keer.

Wat betekent dit in de praktijk? Honden slapen in stukjes. Terwijl een mens probeert langdurig te slapen, bijvoorbeeld 7-9 uur per nacht door cycli heen, slaapt een hond zelden urenlang onafgebroken zonder wakker te worden. Het natuurlijke slaapritme van een hond is polyfasisch, wat betekent dat het bestaat uit meerdere slaap-waakcycli gedurende de dag. Honden dutten meerdere keren tijdens hun wakkere uren, en ook hun nachtrust bevat kleine ontwakingen tussen de cycli. Dit is een evolutionair kenmerk: korte slaapfasen en snel ontwaken uit de REM-fase zijn ontwikkeld zodat de hond (of zijn wilde voorouders, de wolven) binnen een fractie van een seconde kan ontwaken bij dreigend gevaar. Een hond heeft niet de gewoonte om zo diep in slaap te vallen dat hij zijn omgeving niet meer hoort – integendeel, hij is meestal direct klaar voor actie zodra hij wakker wordt, "zonder ochtendkoffie". Veel eigenaren merken dan ook dat een hond meteen in volle paraatheid kan opspringen zodra er een kleine klop op de deur klinkt of de koelkastdeur opengaat, zelfs als hij een seconde daarvoor nog diep in slaap leek te zijn.

Omdat de diepe slaap van de hond (NREM, met name de diepste fase daarvan, SWS) is opgedeeld in kortere periodes, compenseert de hond met kwantiteit wat hij in kwaliteit verliest. Met andere woorden, de hond heeft meer uren slaap per dag nodig om voldoende diepe slaap en REM-slaapcycli te krijgen. De mens slaapt een lange periode en bereikt de benodigde cycli; de hond dut overdag regelmatig en verzamelt zo de benodigde hoeveelheid slaap in delen. Er wordt geschat dat een hond gemiddeld ongeveer 10-12 uur per dag slaapt, juist omdat zijn slaapcycli kort en licht zijn. Uit onderzoek is gebleken dat een hond, wanneer hij wakker is (overdag), ongeveer 30-70% van de tijd actief is en de rest rust, en 's nachts (in het donker) 60-80% van de tijd slaapt. Honden zijn overwegend dagactief (diurnaal), wat betekent dat ze overdag wakker zijn en 's nachts slapen, vooral wanneer ze zich aanpassen aan de schema's van mensen. In de natuur jagen hondachtigen ook vaak in de schemering en rusten ze veel overdag, dus ze passen zich aan indien nodig.

Wat gebeurt er in de slaapfasen vanuit het perspectief van de hond? De NREM-slaap (non-REM) van de hond komt overeen met diepe slaap en lichtere slaapfasen, waarin het lichaam ontspant, de hartslag en ademhaling gelijkmatig worden en de hersenen in "onderhoudsmodus" gaan. Honden brengen een groot deel van hun slaaptijd door in de NREM-fase. Dit is uiterst belangrijk voor fysiek herstel – spiergroei en -herstel, weefselvernieuwing en het opladen van energiereserves vinden plaats tijdens de diepe slaap. REM-slaap is daarentegen de fase waarin het hersen-EEG actiever wordt, de ogen bewegen onder de oogleden en de hond droomt. REM-slaap wordt geassocieerd met leren en het versterken van geheugen en het verwerken van emotionele ervaringen. Hoewel de REM-slaap bij honden kort is, is het een zeer intense fase. Vaak begint de hond juist tijdens de REM-slaap te trillen, piepen of "rennen" in zijn slaap – hierover later meer. REM-slaap wordt ook wel paradoxale slaap genoemd, omdat de hersenen actief zijn maar het lichaam meestal verlamd is. Bij honden komt echter ook tijdens de REM-slaap enige beweging voor (staartbewegingen, poottrekkingen), wat wijst op intense dromen.

Het is interessant op te merken dat omdat honden niet lang achtereen in een diepe slaap blijven, ze bij het ontwaken meestal niet lijden aan de voor mensen typische "slaapcoma" of sufheid. Je hond is klaar om te spelen of te wandelen zodra hij wakker wordt, zonder langdurig wakker te worden – dit is het gevolg van het feit dat hij nooit urenlang in een ononderbroken diepe slaap verzinkt. Aan de andere kant, wanneer een hond de diepten van de REM-slaap bereikt, slaapt hij echt diep: dan kan zelfs een onweersbui een tijdje losbarsten zonder dat de hond wakker wordt. Veel honden zijn in een diepe REM-slaap zo "in hun eigen wereld" dat ze behoorlijk verward wakker kunnen schrikken. Daarom geldt het oude gezegde "wek geen slapende hond" – als de hond net in REM-slaap is, kan plotseling wakker maken hem laten schrikken of zelfs laten happen van schrik. We zullen deze slaapgedragingen hierna nader bespreken.

Samenvattend: de slaap van een hond bestaat uit meerdere korte cycli. Een hond heeft dezelfde slaapfasen als een mens, maar in verschillende verhoudingen. Hij slaapt kwantitatief meer om de benodigde diepe slaap en REM-slaap te bereiken, die hij in stukjes gedurende de dag krijgt. Dit ritme is natuurlijk voor een hond en meestal flexibel – honden kunnen indien nodig langer wakker blijven (bijvoorbeeld als er iets spannends in de omgeving gebeurt) en halen dan hun "slaapschuld" in door later meer te dutten. Als eigenaar is het goed om te begrijpen dat het voor een hond volkomen normaal is om bijvoorbeeld de hele dag door kleine stukjes te slapen. Vervolgens krijg je tips over hoe je de goede slaap van je hond kunt bevorderen en ervoor kunt zorgen dat hij goede omstandigheden heeft om goed te slapen.

Als hondenbezitter kun je veel doen om ervoor te zorgen dat je hond voldoende en kwalitatieve slaap krijgt. In dit gedeelte geven we concrete tips ter ondersteuning van de slaap van je hond – veel hiervan zijn kleine alledaagse dingen die de slaap van je huisdier bevorderen.

1. Voldoende beweging en activiteiten overdag:

Zorg ervoor dat je hond overdag voldoende fysieke inspanning en mentale stimulatie krijgt. Een hond die goed heeft gewandeld en gespeeld, is 's avonds van nature moe en klaar om te slapen. Rennen tijdens de wandeling, spelen met andere honden, balspellen, agility en dergelijke verbruiken energie en helpen de hond dieper te slapen. Ook hersenwerk maakt moe: bied je hond prikkels aan (bijv. geurwerk, trainingssessies, kauwbotten) zodat zijn geest aan het werk kan. Wanneer zowel het lichaam als de geest voldoende uitdagingen krijgen, komt de slaap 's avonds gemakkelijk. Natuurlijk is het verstandig om te uitbundige spelletjes vlak voor het slapengaan te vermijden – probeer intensieve beweging uiterlijk een paar uur voor het slapen gaan te plannen, zodat de hond de tijd heeft om tot rust te komen voor jouw bedtijd.

2. Ritme en kalmerende avondroutines:

Honden zijn gewoontedieren en ze profiteren van een vast ritme. Probeer je aan een enigszins vast dagprogramma te houden: voed en laat ze op dezelfde tijden uit, en organiseer een rustige bedtijd voor de avond. Na het avondritueel kan een korte rustpauze volgen, een lichte avondmaaltijd (als de hond gewend is om te eten) en dan naar de slaapplaats. Je kunt je hond het commando "gaan slapen" of iets dergelijks leren, dat herhaald wordt zodat hij leert herkennen wanneer de nacht begint. Met routines kan het lichaam en de geest van de hond ook consistentie behouden: als je hond meestal in zijn eigen mand slaapt, kan het verwarrend zijn om hem plotseling zonder gewenning op een andere plek te laten slapen. Evenzo kan de hond na vakanties een beetje verward zijn door het veranderde schema, dus het is belangrijk om geduldig te zijn bij het aanpassen.

3. Een rustige en enigszins donkere omgeving 's nachts:

Idealiter zou een hond 's nachts net zo rustig moeten zijn als een mens. Vermijd onnodig lawaai en herrie laat op de avond – televisie, luide muziek of ander kabaal in de buurt van de slaapplaats van de hond kan zijn slaap verstoren. Veel honden wennen eraan om ook enigszins tijdens het daglicht te slapen, maar voor de nachtrust is het goed om de lichten te dimmen. Duister en stilte zijn ook voor een hond slaapverwekkend. Als je in een omgeving woont waar veel geluiden zijn (bijv. in een flatgebouw, in het stadscentrum), kun je overwegen om een apparaat voor witte ruis te gebruiken om plotselinge geluiden te maskeren, of heel zachtjes rustige muziek af te spelen waarvan het ritme kalmerend werkt (volgens onderzoek kan klassieke muziek honden ontspannen). 's Nachts zou de hond moeten kunnen slapen zonder dat gezinsleden hem voortdurend storen. Vooral kinderen moeten leren dat je een slapende hond niet aan zijn oor trekt of anderszins wakker maakt – zelfs de liefste hond kan zich uit schrik verdedigen. Zorg dus voor een eigen rustig hoekje voor de hond voor de nacht.

4. Een comfortabele en veilige slaapplaats:

Een hond moet zich veilig en comfortabel voelen tijdens het slapen. Dit betekent zowel fysiek comfort als een gevoel van psychologische veiligheid. Zorg ervoor dat de hond een gepolsterd, passend bed of matras heeft, waarop hij in de gewenste houding kan liggen. De meeste honden houden van een bed – sommigen vinden het heerlijk om zich op te krullen in een bed met randen, terwijl anderen zich graag helemaal uitstrekken op een groot matras. 

Houd de voorkeuren van je hond in de gaten: ligt hij vaak op de koele tegelvloer of zoekt hij liever de zachte bank op? Bied een slaapplaats aan die hierbij past (bijvoorbeeld een bed met een koele ondergrond tijdens de zomerhitte of een koepelvormig bed voor een hond die graag verstopt zit). Het is goed als de hond een eigen bed of ruimte heeft waar hij zich rustig kan terugtrekken. Sommige honden slapen graag naast een mens in bed – als dat voor jullie goed is, is dat ook prima, maar het is toch goed om een apart hondenbed als optie te hebben. Voor de eigen slaapplaats van de hond gelden bepaalde eisen: de ondergrond moet schoon, tochtvrij, op de juiste temperatuur en op een voldoende stille plek zijn. Zorg ervoor dat er niet constant verkeer is naast de slaapplaats van de hond (bijv. een gang waar gezinsleden voortdurend overheen lopen). 

De meeste honden houden van een iets afgelegen hoekje, van waaruit ze toch de kamer kunnen zien – zo hebben ze rust, maar voelen ze zich nog steeds deel van de roedel. Bijvoorbeeld een hoek van de slaapkamer of een beschutte hoek van de woonkamer kan een goede plek zijn voor het bed.

5. Laatste avondonderhoud:

Net zoals mensen naar het toilet gaan voordat ze naar bed gaan, is het ook goed om een hond de kans te geven om laat op de avond zijn behoeften te doen. Laat de hond nog even buiten voordat je gaat slapen, zodat zijn blaas leeg is en hij zich comfortabeler voelt. Zo verklein je de kans dat de hond je 's nachts wakker maakt omdat hij naar buiten wil (of in het ergste geval zijn behoefte binnen doet als hij niet naar buiten kan). Wat betreft eten en drinken is het goed om 's avonds matigheid te betrachten: geef de hond geen enorme maaltijd vlak voor de nacht, zodat hij niet ongemakkelijk hoeft te verteren of liters water hoeft te drinken (wat leidt tot een plasdrang in de vroege ochtend). Voor velen is een lichte avondmaaltijd vroeg op de avond geschikt, gevolgd door slechts een klein slokje water voor het slapengaan. 's Nachts kan een hond meestal goed zonder water voor een paar uur, maar als er constant een drinkbak beschikbaar is, kan hij soms uit verveling drinken. Over het algemeen: zorg voor de basisbehoeften van de hond voordat je gaat slapen, zodat de slaap ook beter smaakt.

6. Indien nodig kalmerende hulpmiddelen:

 Als je hond 's avonds erg energiek of gestrest is (bijvoorbeeld een jonge hond die zich niet kan kalmeren), kun je een paar trucs proberen. Sommige honden hebben baat bij een ontspannende massage of borstelen voor het slapengaan – dit kan hen kalmeren en het gevoel versterken dat het nu tijd is om te rusten. Ook kauwen kalmeert een hond van nature; geef de hond bijvoorbeeld een veilig kauwbot vlak voor het slapengaan, zodat hij zichzelf slaperig kan kauwen (kauwen geeft endorfines vrij, die slaperigheid en een gevoel van welzijn bevorderen). Er zijn ook feromondiffusers en supplementen op de markt die beloven honden te kalmeren (zoals DAP-feromonspray of lekkernijen met kamille en l-tryptofaan). Deze kunnen voorzichtig worden uitgeprobeerd, maar het effect is individueel voor elke hond. Als je hond last heeft van ernstigere slapeloosheid of nachtelijke angst, raadpleeg dan een dierenarts voordat je sterkere middelen gebruikt – indien nodig zijn er ook voorgeschreven medicijnen voor honden (zoals milde kalmeringsmiddelen of melatonine), maar deze komen pas in aanmerking als andere maatregelen niet helpen.

Samenvattend: het ondersteunen van een goede nachtrust voor de hond betekent grotendeels dezelfde basisprincipes als voor mensen – beweging, een rustige omgeving, routines en comfort. Wanneer het leven van je hond in balans is en hij zich veilig voelt, volgt de slaap meestal vanzelf. Vergeet echter niet dat elke hond een individu is. Sommigen slapen het beste in hun eigen rust, anderen willen een bedje direct naast jouw bed. Observeer het gedrag van je huisdier en pas de omstandigheden daarop aan. In het volgende hoofdstuk gaan we dieper in op het belang van de slaapplaats voor de slaapkwaliteit en presenteren we enkele opties, met name uit de Muotitassun Rust-collectie, waarmee je de slaap van je hond nog beter kunt maken.

De slaapplaats van de hond – dat wil zeggen de fysieke ondergrond en omgeving waarin de hond rust – is een zeer belangrijke factor voor de kwaliteit van de slaap. Iedereen van ons slaapt beter in een comfortabel bed dan op een harde vloer, en hetzelfde geldt voor honden. Door aandacht te besteden aan de kwaliteit, locatie, temperatuur en andere omgevingsfactoren van het hondenbed, zorg je ervoor dat de hond diepe, herstellende slaap krijgt.

Temperatuur en luchtkwaliteit:

De ideale slaaptijd voor een hond varieert afhankelijk van het ras en de dikte van de vacht. Een husky met een dikke vacht kan kiezen voor een koele tegelvloer, terwijl een whippet met een dunne vacht zich strak onder een fleecedeken wikkelt. Over het algemeen slapen honden het liefst in een vrij koele omgeving – een te warme kamer kan de slaap onrustig maken, omdat de hond hijgt om zichzelf af te koelen. Zorg er dus voor dat de slaapplaats niet direct naast de radiator of in de brandende zon staat, tenzij je hond duidelijk de warmte opzoekt. Bied opties aan: bijvoorbeeld, leg een koele tegel naast het bed of in de zomer een koelmat waarop de hond kan gaan liggen om af te koelen. In de winter of voor honden die gevoelig zijn voor kou is warmte daarentegen belangrijk – tocht moet worden vermeden, en je kunt het bed iets van de koude vloer plaatsen (of isolerend materiaal eronder gebruiken). Ook de luchtkwaliteit is van invloed: een muffe, stoffige hoek is niet ideaal, vooral als de hond allergieën heeft. Houd het bed van de hond schoon en ventileer de kamer regelmatig om een frisse slaapomgeving te garanderen (maar vermijd directe tocht bij het bed).

Geluiden en licht:

Zoals hierboven vermeld, is stilte 's nachts van onschatbare waarde. Kies een slaapplaats voor de hond die niet voortdurend in lawaai is. Als je bijvoorbeeld nachtbrakende jongeren in het gezin hebt, kan het bed van de hond in een kamer worden geplaatst waar de deur 's nachts tegen het lawaai kan worden gesloten. Sommige honden wennen eraan om te slapen met bijvoorbeeld de televisie op de achtergrond, maar de meeste waarderen rust. Plotselinge harde geluiden (onweer, vuurwerk) kunnen natuurlijk iemands nachtrust verstoren – in deze situaties kan de hond extra steun nodig hebben (bijv. de nabijheid van de eigenaar of een beschutte plek om zich te verstoppen, zoals een lichtgewicht bench bedekt met een deken). Wat betreft licht: een hond kan ook in het licht slapen, maar duisternis geeft een signaal van rusttijd. Verduister de kamer 's nachts door de gordijnen dicht te trekken. Als de hond in een buitenkennel slaapt (wat in Finland zeldzamer is), zorg er dan voor dat er in het hok een donkere, beschutte plek is waar de zon of straatverlichting niet direct schijnt. Sommige honden houden ook van een "nachtlampje" – een zwak licht kan helpen als de hond bij het ontwaken zijn omgeving wil zien (bijv. een oudere hond die slecht ziet, kan schrikken van een pikdonkere kamer). Voor de meeste honden is natuurlijke duisternis echter het beste slaapmiddel.

Het gevoel van veiligheid:

Een hond moet zich veilig voelen om in een diepe slaap te vallen. Dit is heel individueel – de ene hond voelt zich het veiligst naast de eigenaar, de andere wil liever alleen zijn. Als roedeldier willen de meeste honden echter ten minste weten waar de gezinsleden zijn als ze slapen. Daarom slapen veel honden graag in de slaapkamer of in de nabijheid ervan. Het is niet ongebruikelijk dat een hond de eigenaar van kamer naar kamer volgt en gaat liggen zodra deze zich ergens vestigt – dit gedrag komt voort uit het roedelinstinct. Als je wilt dat je hond apart slaapt (bijv. beneden of in de bijkeuken), is het belangrijk om hem te leren zich ook 's nachts alleen op zijn gemak te voelen. Een vertrouwd bed, gewenning en positieve associaties helpen daarbij. Je kunt bijvoorbeeld een kledingstuk van jezelf (met jouw geur) in zijn bed leggen om veiligheid te bieden. Sommige honden hebben ook baat bij een overdekt bed of een bench – de bench kan zacht worden ingericht als een "hol" waar de hond zich in alle rust kan terugtrekken. Zo'n eigen hok kan sommige honden extra veiligheid bieden, omdat het doet denken aan een nesthol. Andere honden voelen zich niet prettig in een bench en willen liever een open slaapplaats. Het belangrijkste is om de hond te observeren: raakt hij gestrest door de afzondering of slaapt hij rustig? Het gevoel van veiligheid weerspiegelt zich direct in de slaapkwaliteit – een angstige hond blijft in een lichte slaap en kan wakker worden van de kleinste prikkels, terwijl een zorgeloze hond in een diepe slaap durft te vallen, zelfs met zijn buik bloot naar het plafond. Probeer dus een slaapplek voor je hond te creëren waar hij zich duidelijk veilig voelt.

Kussen en slaapmat:

Het type hondenbed is een belangrijke comfortfactor. Slapen op een harde vloer is voor de meeste honden niet het prettigst – het kan druk op de gewrichten veroorzaken, gevoelloosheid en zelfs eelt op de huid. Daarom is een goed hondenbed of matras een investering in het welzijn van de hond. Muotitassun Rust-collectie biedt verschillende hoogwaardige opties waarmee je de slaapergonomie van je hond kunt verbeteren. Een aanbevolen product is het Laboni orthopedisch bed, dat is ontworpen om het lichaam van de hond op de best mogelijke manier te ondersteunen. Een orthopedisch bed heeft vaak een vulling van memory foam, die zich aanpast aan de vormen van het hondenlichaam en het gewicht gelijkmatig verdeelt. Zo'n bed is bijzonder nuttig:

• Voor een hond die lijdt aan artrose of andere aandoeningen van het bewegingsapparaat: Een orthopedisch matras vermindert de druk op de gewrichten en verlicht pijn, waardoor de hond beter kan slapen. Bijvoorbeeld voor een oudere Duitse herder of een Labrador die herstelt van een heupkwaal kan een orthopedisch bed aanzienlijke verlichting bieden tijdens de nacht.

• Voor grote en zware honden: Een grote hond heeft veel gewicht dat op de ellebogen, heupen en schouders rust wanneer hij ligt. Een dikke, stevige orthopedische matras, zoals in de bedden van Laboni, voorkomt dat de hond "inzakt" tegen de vloer en houdt de rug in een rechte lijn. Dit verbetert de diepte van de slaap en vermindert de noodzaak voor de hond om voortdurend van houding te veranderen vanwege ongemak.

• Voor sporthonden en actieve individuen: Herstel van inspanning is effectiever wanneer de spieren goed kunnen rusten. Een orthopedisch bed biedt ook ondersteuning aan de spieren en de wervelkolom, dus bijvoorbeeld een agilityhond of jachthond profiteert van een goed bed na een trainingsdag.

• Voor honden van alle groottes die gewoon genieten van zacht comfort: Ook een volledig gezonde, jonge hond waardeert een comfortabele slaapplaats. Een goed bed kan toekomstige problemen voorkomen door de ruggengraat van de hond in goede conditie te houden.

Laboni orthopedische bedden staan voor kwaliteit en design: ze zijn van Zwitserse makelij en houden rekening met zowel het comfort van de hond als een stijlvolle uitstraling. Bijvoorbeeld, de Laboni Ortho Smooth orthopedisch hondenbed is een weelderig, modern bed met een duurzame stof als bekleding en innovatieve gel-schuim als vulling. De collectie biedt verschillende maten, zodat je een geschikte optie kunt vinden voor zowel een kleine terriër als een groter ras.

Een andere productcategorie in de Lepo-collectie zijn de Laboni Classic bedden, die traditionele zachte bedden zijn. De Classic-serie bevat onder andere stijlvolle gestoffeerde bedden, zoals het voordeligere Laboni Classic Tudor hondenbed of het meer verfijnde Laboni Classic Glam hondenbed. Deze bedden zijn van binnen niet orthopedisch, maar ze zijn toch van zeer hoge kwaliteit en comfortabele zachte bedden. De Laboni Classic bedden hebben randen die kussenachtige ondersteuning bieden voor het rusten van het hoofd, wat veel honden prettig vinden – honden houden ervan hun hoofd omhoog te leggen tegen de rand terwijl ze waken of gewoon ontspannen. Het Classic-bed is zeer geschikt voor een hond die graag in een nestachtige houding krult, omdat de zachte randen een veilig gevoel geven. De bedden zijn ook esthetisch mooi, waardoor ze naadloos in de interieurstijl van het huis passen.

Let op de grootte en vorm van het bed

Kies de grootte van het bed zodanig dat de hond erin past in de gewenste houding. Als je hond graag op zijn rug slaapt met de ledematen wijd (zoals in de "Belly-up"-houding, waarbij de buik bloot is), heb je een groot genoeg matras zonder randen nodig, zodat hij zich kan uitstrekken. Gelukkig hebben orthopedische bedden meestal precies hiervoor ruimte. Als je hond daarentegen in een bolletje slaapt (de "Donut"-houding), kan hij zich meer op zijn gemak voelen in een bed met randen, waarin hij zich knus kan oprollen. 

Extra tip: Controleer de onderkant van het bed – zijn er antislipmatten of een stevige onderkant, zodat het bed niet wegglijdt wanneer de hond erop loopt. Vooral voor een oudere hond is het belangrijk dat het bed op zijn plaats blijft en niet uit elkaar valt wanneer de hond zich neerlegt.

Samenvattend: investeer in de slaapplaats van je hond. Een kwalitatief goed bed betaalt zich terug in welzijn: de hond kan gemakkelijker diep slapen als er niets pijn doet en hij niet voortdurend zijn houding hoeft aan te passen.

Heb je ooit gemerkt in welke hilarische houdingen je hond kan slapen? Er zijn veel verschillende slaaphoudingen voor honden, en ze kunnen aanwijzingen geven over hoe je hond zich voelt en wat hij ervaart. Hier zijn enkele veelvoorkomende slaaphoudingen en wat ze meestal over de hond vertellen:

Zijligging (Side sleeper): 

De hond ligt op zijn zij, met de poten ontspannen uitgestrekt. De buik kan gedeeltelijk bloot zichtbaar zijn. Dit is een zeer gebruikelijke en ontspannen slaaphouding – het geeft aan dat de hond zich veilig en comfortabel voelt in zijn omgeving. Een hond die op zijn zij slaapt, is meestal in een diepe slaap en kan zelfs dromen; je kunt misschien een lichte beweging van de poten of zacht gejank waarnemen (de hond "rent in zijn slaap" of maakt geluiden bij een droombeeld). Honden die in zijligging slapen, zijn vaak van nature ongecompliceerd en gelukkig – ze kunnen overal in slaap vallen als de slaap hen overvalt. Let op dat de zijligging de hond ook in staat stelt zijn gewrichten goed te laten rusten, omdat er geen ledemaat onder het lichaam bekneld raakt.

Sfinx- of leeuwenjonghouding (Lion pose)

De hond ligt op zijn buik, met de voorpoten recht naar voren en het hoofd erop of omhoog, de achterpoten vaak gebogen onder het lichaam. Deze houding is gebruikelijk wanneer de hond lichtjes dut maar klaar is om op elk moment op te springen. Vaak dommelen jonge honden of waakzame individuen in deze "wachtpositie" in. Het geeft aan dat de hond ontspannen maar alert is. Hij is misschien nog niet in een diepe slaap verzonken, maar test het dutten uit. Als er iets in het gezin gebeurt (bijvoorbeeld iemand gaat naar de koelkast), opent de hond in de leeuwhouding meteen zijn ogen en kan hij opstaan om te volgen. Deze houding kan ook wijzen op een lichte onzekerheid ten opzichte van de omgeving – de hond durft niet helemaal op zijn rug of zij te liggen, maar slaapt op zijn hoede (bijvoorbeeld als hij op een nieuwe plek overnacht, kan de hond de eerste nacht zo slapen). Meestal verandert de leeuwhouding later in de nacht in een meer ontspannen houding, wanneer de hond de omgeving als volledig veilig ervaart.

Superman-houding (sploot)

De hond ligt op zijn buik met alle vier de ledematen wijd uitgestrekt: de voorpoten naar voren, de achterpoten recht naar achteren. Dit aanzicht is vaak grappig en bijzonder gebruikelijk bij kortbenige of lenige rassen zoals labradorpuppy's, bulldogs of bijvoorbeeld teckels. Een hond die als een "kikker" op de vloer ligt, is meestal ontspannen speels – vaak begint de hond in deze houding aan zijn speeltje te knabbelen en valt halverwege in slaap. De Superman-houding kan ook aangeven dat de vloer koel is en de hond zijn buik wil afkoelen tegen de vloer. In deze houding is de hond vaak jong of anderszins een energiek type, die de neiging heeft om in slaap te vallen waar het spel eindigde. Het is een vertederende houding die aangeeft dat de hond geen haast heeft en zich thuis voelt (veel honden vallen namelijk niet in zo'n kwetsbare houding in slaap, tenzij ze volledig vertrouwen hebben). Bij sommige rassen (Franse bulldogs, corgi's) is dit zelfs een handelsmerk geworden.

Op de rug, poten naar de hemel (Belly-up)

De meest komische slaaphouding van een hond is op zijn rug met de poten naar het plafond gericht, soms met de zij iets gedraaid. Dit wordt ook wel de "dode kakkerlak"-houding genoemd. Wanneer het meest gevoelige gebied van de hond, de buik, volledig blootgesteld is, betekent dit dat de hond zich uiterst veilig voelt. Het is ook een teken van vertrouwen in zijn omgeving – in de natuur zou een dier niet op zijn rug slapen tenzij het zeker was dat er geen roofdier dreigt. Honden die op hun rug slapen, zijn vaak goedgehumeurd, speels en zelfverzekerd. Puppy’s doen dit veel (ze vallen grappig in slaap, waar het ook maar gebeurt). Volwassen honden kunnen het vermijden om op hun rug te slapen als het oncomfortabel is voor hun rug – het is opgemerkt dat oudere honden meer terugkeren naar de zijligging, omdat op de rug liggen met de buik omhoog na verloop van tijd als druk op de wervelkolom kan aanvoelen. Voor de rugligging kan men de hond een zachte, maar toch stevige ondergrond bieden (bijv. de eerder genoemde orthopedische matras), zodat de houding ergonomischer is. Sommige honden kunnen ook op hun rug slapen om zichzelf af te koelen – warmte verdampt effectief van de buikzijde, en de positie van de poten in de lucht helpt bij de luchtcirculatie in de vacht. Als je naar een hond kijkt die op zijn rug slaapt, kun je alleen maar glimlachen en weten dat hij echt gelukkig is!

Gevormd tot een bal (Donut)

De hond krult zich strak op, met de poten tegen het lichaam en het hoofd misschien in de staartbocht, wat doet denken aan een ring of een opgerolde vos. Deze houding is de warmste en meest beschermende. De hond probeert zijn lichaamstemperatuur te behouden – alle ledematen en de buik zijn verborgen, zodat er nauwelijks warmte verloren gaat. Vaak slapen honden die het koud hebben of honden die buiten in de natuur leven op deze manier om zichzelf warm en beschermd te houden. Ook onzekerheid of te veel drukte in de omgeving kan ervoor zorgen dat een hond opgerold slaapt: het beschermt zijn buik en is klaar om snel op te staan. In de warmte van het huis duidt de donut-houding meestal op een comfortabel warm en gezellig gevoel (een beetje zoals een mens onder een deken in foetushouding). Veel honden beginnen hun slaap opgerold en ontspannen zich later op hun zij of rug. Als je hond altijd strak opgerold slaapt, overweeg dan of het huis tochtig of koel is – hij heeft misschien behoefte aan een warmer bed of deken. Donuthonden zijn vaak een beetje gereserveerd van aard in onbekende situaties, maar zeer loyaal en lief voor hun naasten. Wanneer er een nieuwe hond in huis komt, kan hij in het begin veel opgerold slapen en zich dan, naarmate het vertrouwen groeit, in meer ontspannen houdingen uitstrekken.

Leunend of zij aan zij met een ander (Cuddle bug)

Als er meerdere honden of katten in het huishouden zijn, zie je ze misschien zij aan zij of in elkaar verstrengeld slapen. Dit is een duidelijk teken van genegenheid en groepsverbondenheid. Een hond die zich dicht tegen een ander huisdier of mens aan nestelt om te slapen, is emotioneel gehecht en zoekt veiligheid in fysiek contact. Daarom worden honden die altijd in de armen willen slapen of hun hoofd op je benen willen leggen "cuddle bug"-honden genoemd. Dit is heerlijk, maar soms uitdagend voor de eigenaar (kun je je benen nog bewegen?). Voor zulke honden kun je bijvoorbeeld een zacht Laboni Classic-bed in hun mand leggen, maar waarschijnlijk kruipen ze toch bij je in de armen. Het is een persoonlijke keuze of je de hond in bed laat slapen – er is op zich niets mis mee, zolang het iemands slaap niet verstoort en de hygiëne in acht wordt genomen. Een hond die graag naast je slaapt, kun je soms een eigen deken of kussen in bed geven, zodat hij leert om bijvoorbeeld aan het voeteneind te blijven. De wens van de hond om dichtbij te slapen, duidt op een sterke band en vervulling van de groepsdrift – de hond beschouwt jou als een deel van zichzelf. Vergeet niet je hond te beschermen tegen teken, vooral als je hem in je bed laat slapen!

Hondenbezitters weten dat het kijken naar een slapende hond niet alleen een kalme geest kan geven, maar ook een goede lach. Honden kunnen namelijk in hun slaap van alles doen: spartelen, piepen, grommen, smakken en zelfs ter plaatse rennen. Welke van deze zijn normale verschijnselen en waarom gebeuren ze? Laten we duiken in het gedrag tijdens de slaap van honden.

Blaffen of janken in hun slaap: 

Het is vrij gebruikelijk dat een hond een beetje geluid maakt in zijn slaap. Vaak is het een klein "woef-woef" geblaf, als een gedempt geblaf, of dan weer gejank / gepiep. Dit gebeurt meestal tijdens de REM-slaap, wanneer de hond droomt. Net zoals mensen in hun slaap kunnen praten, kan een hond blaffen naar een denkbeeldige postbode in zijn droom. Meestal zijn deze geluiden kort en slaapt de hond verder. Hier hoeft u zich geen zorgen over te maken. Het is eigenlijk een teken dat de hond een diepe slaap heeft bereikt, waarin het onderbewustzijn dingen verwerkt – mogelijk de gebeurtenissen van de dag of instinctieve herinneringen (misschien een konijnenjacht in de verbeelding!). Als de geluiden erg intens of zielig zijn, kunt u geruststellend zachtjes tegen de hond praten ("geen zorgen, goede hond, slaap maar"), maar vermijd plotseling contact – schud of raak de hond niet plotseling aan, omdat hij dan misschien geschrokken wakker wordt.

Bewegingen van de poten en rennen in de droom: 

Tijdens de slaap kunnen er subtiele plonsbewegingen of zelfs krachtigere schopbewegingen zichtbaar zijn in de poten van de hond. Vaak trekken de achterpoten alsof ze rennen en kunnen de nagels tegen de vloer tikken. De hond kan ook met zijn staart zwaaien of zijn mondhoeken bewegen (soms zie je een hond zijn mond smakken - misschien eet hij in zijn slaap een lekkernij!). Deze bewegingen zijn ook verbonden met de REM-slaap. De hersenen sturen signalen naar de spieren alsof de hond echt beweegt. Meestal verlammen de hersenen ook het grootste deel van de spieren tijdens de REM-slaap (zodat het dier of de mens niet echt in zijn slaap rondrent). Bij honden is deze verlamming echter niet altijd volledig - daarom trekken ze soms. Normaal slaapgetrappel is ongevaarlijk en gebruikelijk. Vooral bij puppy's is het zenuwstelsel nog in ontwikkeling, waardoor ze heel levendig in hun slaap kunnen "rennen".

REM-gedragsstoornis

(waarover werd gesproken bij slaapstoornissen) kunnen de bewegingen heftig zijn: de hond springt overeind en rent rond terwijl hij nog slaapt. Als zoiets gebeurt, is dat afwijkend. Maar kleine pogingen tot sprintjes terwijl hij ligt – daar is geen reden tot zorg. Ze zijn eigenlijk een goed teken dat de hersenen van de hond actieve dromen doormaken, wat belangrijk is voor het mentale welzijn.

Snurken:

Ja, ook honden snurken. Snurken ontstaat wanneer de luchtstroom tijdens het ademen het zachte gehemelte of andere structuren in de keel doet trillen. Sommige rassen staan bekend als snurkers – vooral de kortsnuitige, zoals mopshonden en bulldogs, die nauwe luchtwegen hebben. Snurken kan onschuldig zijn, maar als het zeer luid is en de hond lijkt te lijden aan ademstilstanden (een teken van slaapapneu), moet er iets aan gedaan worden. Vaak varieert de intensiteit van het snurken afhankelijk van de houding: een bulldog die op zijn rug slaapt, snurkt veel, maar op zijn zij misschien minder. Je kunt je hond subtiel aanmoedigen om van houding te veranderen als het snurken stoort (bijvoorbeeld door het stil bij naam te roepen en op het matras aan de andere kant te kloppen, zodat het zich omdraait). Ook gewichtsbeheersing en luchtvochtigheid hebben invloed – een hond met overgewicht snurkt meer, en droge lucht in de kamer kan het snurken verergeren. Snurken op zich stoort de hond waarschijnlijk niet (honden klagen niet over elkaars gesnurk zoals mensen), maar als je merkt dat het wakker wordt met een gevoel van verstikking, bespreek het dan met de dierenarts.

De gezichtsuitdrukkingen van een slapende hond:

Als je goed kijkt, kan het zijn dat je hond gezichtsuitdrukkingen verandert terwijl hij slaapt. Ze kunnen hun wenkbrauwen optrekken, hun snorharen bewegen of hun mond openen. Hoewel een hond niet spreekt, vertellen zijn gezichtsuitdrukkingen op een bepaalde manier een verhaal over wat er in de droom gebeurt. Dit is fascinerend omdat het wijst op emotionele ervaringen tijdens de slaap. De hersenen van de hond doorlopen dezelfde emotionele regulatieprocessen in de slaap als wanneer ze wakker zijn – ze kunnen opwinding, plezier of angst ervaren in hun dromen. Aan de andere kant is de "glimlach" van een slapende hond soms gewoon een ontspanning van de spieren. Sommige honden slapen met hun tong een beetje uit hun mond stekend; dit is meestal een teken van diepe ontspanning (de kaken zijn volledig slap).

Is de hond bij bewustzijn?

Soms kunnen de ogen van de hond een beetje opengaan in hun slaap of kunnen ze zelfs half rechtop gaan zitten, maar ze slapen nog steeds. De eigenaar kan denken dat de hond wakker is geworden en roept hem, waardoor de hond verbaasd wakker schrikt. Honden kunnen dus "gedeeltelijk wakker worden", dat wil zeggen, naar een lichtere slaap overgaan, maar ze zijn niet volledig alert. Het beste is om de hond zelf te laten beslissen of hij wakker wordt of verder slaapt. Als de hond schrikt in zijn slaap, praat dan zachtjes tegen hem.

Moet ik me zorgen maken over slaapfuncties?

In de meeste gevallen niet. Zoals gezegd, een beetje slaapwandelen ter plaatse, geluidjes maken en snurken zijn normaal. Alleen als het gedrag van de hond tijdens de slaap sterk afwijkend of gevaarlijk is, is er reden om te reageren. Dergelijke gevallen zijn:

• De hond krijgt iets dat lijkt op een aanval in zijn slaap (verstijft sterk, trilt langdurig oncontroleerbaar) – het kan een epileptische aanval zijn, geen droom.

• De hond springt inderdaad op en botst tijdens het slapen, of valt in zijn slaap de muren aan – REM-stoornis, vereist behandeling.

• De hond wordt voortdurend wakker terwijl hij in paniek schreeuwt – mogelijke pijnen of een neurologisch probleem.

• De hond slaapt volgens jou altijd te onrustig: hij verandert tientallen keren per nacht van plek, hijgt, is moeilijk te kalmeren – kan wijzen op pijn of angst (bijv. cognitieve disfunctie bij honden op oudere leeftijd).

In een normaal geval zijn de slaapactiviteiten van een hond echter onschuldig om te observeren. Hieruit kan men zelfs afleiden dat de hond een actieve dag heeft gehad (veel dromenverwerking) of dat hij moe is (snel in diepe slaap). Soms kunnen honden ook reageren op externe geluiden in hun slaap – bijvoorbeeld, wanneer ze in hun slaap het geluid van een hulpvoertuig horen, kunnen ze zelfs mee gaan huilen.

Onthoud dat de persoonlijkheid van je hond zichtbaar is in zijn slaaphouding. De ene is rustig als een blok, de andere commandeert zijn vrienden in zijn slaap. Beide kunnen volkomen normaal zijn. Zolang de hond overdag alert en goed uitgerust lijkt (dat wil zeggen dat zijn activiteiten tijdens de slaap hem niet verhinderen om rust te krijgen), is er geen reden tot bezorgdheid.

Ten slotte is het belangrijk om te weten wanneer het gepast is om je zorgen te maken over de slaap van de hond en hulp te zoeken. Honden zijn individuen en hebben elk hun eigen slaappatronen. Er zijn echter enkele tekenen die kunnen wijzen op problemen met de gezondheid van de hond of de omgeving, en die moeten serieus worden genomen:

• De hond is voortdurend moe of slaperig gedurende de dag zonder duidelijke reden: Als je hond veel meer slaapt dan voorheen of apathisch en vermoeid is wanneer hij wakker is, kan dit erop wijzen dat zijn slaap niet herstellend is geweest of dat een gezondheidsprobleem hem uitput. Zoals eerder vermeld, slapen senioren meer, maar als een jonge volwassen hond plotseling de hele dag begint te slapen in plaats van te spelen, kan er iets mis zijn. In deze situatie zijn er ook andere symptomen: is de eetlust hetzelfde gebleven, kan hij nog steeds wandelen, zijn er veranderingen in gewicht? Algemene vermoeidheid kan bijvoorbeeld verband houden met hypothyreoïdie, bloedarmoede of een infectie – of simpelweg met te weinig nachtrust, bijvoorbeeld als de omgeving onrustig is geweest. Actie: Observeer de situatie een paar dagen. Als de alertheid niet verbetert of je andere symptomen ziet, maak dan een afspraak bij de dierenarts.

• De hond lijkt slecht te slapen – wordt vaak wakker en dwaalt 's nachts rond: Normaal gesproken kan een gezonde hond de nacht redelijk rustig doorslapen (kleine positieveranderingen zijn geen probleem). Als je hond je echter meerdere keren per nacht komt wekken, jankt of door het huis loopt, is het de moeite waard om na te denken waarom. Moet hij plassen (te veel gedronken 's avonds)? Heeft hij pijn die erger wordt in rust? Lijdt hij aan verlatingsangst (wil hij naar de slaapkamer) of hoort hij iets (bijv. ongedierte in de muur dat je zelf niet opmerkt)? Nachtelijke onrust is ook typisch bij honden met een cognitieve stoornis (vergelijkbaar met de ziekte van Alzheimer) – een oude hond kan in verwarring 's nachts door het huis dwalen. Actie: Probeer eerst de eenvoudige dingen: laat hem laat op de avond uit, zorg ervoor dat het bed in orde is en dat er geen pijn lijkt te zijn. Als het doorgaat, is een dierenartscontrole op zijn plaats, vooral bij een oudere hond.

• Plotselinge veranderingen in het slaappatroon: Als je hond altijd 's avonds naar bed ging en 's ochtends wakker werd, maar nu 's nachts wakker blijft en overdag veel slaapt, is er iets veranderd. Misschien is er een verandering in het dagelijks leven van het gezin (nieuwe werktijden, baby, verhuizing) die de hond in de war brengt. Of in de hormoonhuishouding van de hond (bijv. loopsheid bij teven, schijnzwangerschap kan onrust veroorzaken). Actie: Probeer de oorzaak te vinden en de situatie aan te passen. Als de oorzaak niet duidelijk wordt en het slaap-waakritme lange tijd verstoord blijft, vraag dan advies aan een professional.

• De hond vertoont symptomen van een slaapstoornis: zoals eerder besproken: luid snurken + vermoeidheid overdag (slaapapneu), plotseling in slaap vallen (narcolepsie), aanhoudende slapeloosheid, hevig slaapwandelen. Dit zijn al duidelijke tekenen van een probleem. Actie: Neem in deze gevallen absoluut contact op met een dierenarts. Slaapstoornissen kunnen worden behandeld of op zijn minst verlicht, en het is belangrijk om andere ziekten uit te sluiten.

• Pijnsymptomen tijdens het slapen: Als de hond jankt of klaagt telkens wanneer hij in een bepaalde houding gaat liggen of opstaat uit zijn mand, is pijn waarschijnlijk. Bijvoorbeeld, artrose kan zich uiten doordat de hond lang rondjes draait voordat hij durft te gaan liggen (omdat hij weet dat het pijn doet) of 's ochtends erg stijf is en beweging pijnlijk vindt. Actie: Breng de hond naar de dierenarts om de oorzaak van de pijn te achterhalen. Chronische pijn verslechtert de slaapkwaliteit dramatisch (de hond kan niet goed ontspannen in een diepe slaap)【22†L219-L224】, dus pijnbehandeling en een ergonomisch bed zijn cruciaal.

• De hond slaapt overdag helemaal niet en lijkt gestrest: Zoals we hebben geleerd, heeft een hond ook overdag slaap nodig, gemiddeld zelfs een paar uur. Als de hond nooit wil dutten, maar je de hele tijd in de gaten houdt of op elk geluidje reageert, voelt hij zich misschien niet veilig. Zo'n constante staat van alertheid verhoogt de stresshormoonniveaus. De oorzaak kan de omgeving zijn (te veel afleidingen) of de persoonlijkheid van de hond (verlatingsangst of overprikkelde hond). Actie: Creëer een rustigere omgeving voor de hond (bijv. sluit de gordijnen, plaats een poort in de kamer zodat hij niet het hele huis hoeft te "bewaken") en leer hem kalmeringscommando's. Als dit niet helpt, raadpleeg een hondentrainer of dierenarts; soms moet men zelfs overwegen om angstige honden tijdelijk medicatie te geven, zodat ze leren ontspannen.

• Er gebeurt iets levensbedreigends in de droom van de hond: Bijvoorbeeld, de hond heeft 's nachts ademstilstanden waarbij het tandvlees blauwachtig wordt door zuurstofgebrek. Of de hond valt voortdurend van een hoogte tijdens het slapen (als hij bijvoorbeeld op de rand van het bed van mensen slaapt en naar beneden rolt – het is aan te raden de opstelling te veranderen!). Dit zijn vanzelfsprekende noodsituaties waarop onmiddellijk moet worden gereageerd. Een epileptische aanval tijdens de slaap (de hond heeft stuiptrekkingen en wordt niet wakker) is ook een reden om meteen naar de dierenarts te gaan.

1. • PetMD – Waarom slapen honden zoveel?
     https://www.petmd.com/dog/general-health/how-many-hours-does-dog-sleep-day

   • PetMD – Hoe Lang Slapen Senior Honden?
     https://www.petmd.com/dog/should-you-worry-if-your-older-dog-sleeps-all-day-0

   • PetMD – 6 Honden Slaapposities en Wat Ze Betekenen
     https://www.petmd.com/dog/general-health/dog-sleeping-positions-and-what-they-mean

   • Betterpet – Slaapstoornissen bij Honden
     https://www.betterpet.com/learn/dog-sleep-disorders

   • Frontiers in Veterinary Science – Slaap en cognitie bij ouder wordende honden: een polysomnografische studie
     https://www.frontiersin.org/journals/veterinary-science/articles/10.3389/fvets.2023.1151266/full

   • National Library of Medicine (NIH) – Slaaptijd en Gedrag bij Honden tot 12 Maanden
     https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32664232/

   • Muotitassu – Orthopedisch bed voor de hond: waarom is het een goede aankoop?
     https://muotitassu.fi/blogs/kaikki-blogit/ortopedinen-sanky-koiralle-miksi-se-on-hyva-hankinta

   • American Kennel Club – Honden Slaap: Hoeveel Slapen Honden?
     https://www.akc.org/expert-advice/health/how-much-do-puppies-sleep/